جابه‌جایی بار از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر، همیشه ریسک‌های مخصوص خود را دارد؛ چرا که حمل‌ونقل در جاده‌های بین شهری یا ترانزیت، همیشه با خطر تصادف روبه‌رو است. در چنین شرایطی، صاحبان بار می‌خواهند از به سلامت رسیدن بار به مقصد اطمینان حاصل کنند و در صورت نیاز، مشکلات را از طریق قانون پیگیری کنند. اینجا است که اسنادی مثل بارنامه و راهنامه به کار می‌آیند و تمام ویژگی‌های بار به همراه موارد توافق شده در حمل آن مثل هزینه را به صورت قانونی ثبت می‌کنند. در این مطلب قصد داریم به سوال اینکه راهنامه چیست و چه تفاوتی ب
ا بارنامه دارد بپردازیم.
راهنامه چیست ؟
احتمالا برای شما هم این سوال پیش آمده است که راهنامه چیست و چه تفاوتی با بارنامه دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که راهنامه سندی است که توسط حمل‌کننده یا همان راننده صادر می‌شود. این سند همراه با بار سفر می‌کند تا در صورت سالم رسیدن بار به مقصد، به عنوان رسید بار به حمل‌کننده داده شود. این سند را نمی‌توان به فرد دیگری انتقال داد و صدور آن یعنی مسئولیت سالم ماندن این محموله، تا زمان رسیدن به مقصد متوجه حمل‌کننده آن خواهد بود. صدور راهنامه، فرآیند انتقال بار را برای صاحبان آن قابل پیگیری می‌کند. در یک راهنامه، ویژگی‌های بار، نام صاحب بار، نام حمل‌کننده و هزینه توافق شده به ثبت رسیده و توسط هر دو طرف امضا می‌شود.
بارنامه چیست؟
بارنامه سندی است که توافق روی حمل یک بار یا کالای مشخص را برای قیمتی معلوم نشان می‌دهد. در این سند، نوع و ویژگی‌های بار، نوع حمل‌ونقل (کامیون، هواپیما یا…) و مبدا و مقصد بار مشخص خواهند شد. این سند را معمولا فرستنده بار، که یک شرکت حمل‌ونقل است، صادر می‌کند. فهم اینکه بارنامه چیست و چه مواردی را شامل می‌شود برای صاحبان بار بسیار مهم است. چرا که هرگونه خطا در تنظیم آن می‌تواند باعث ضررهای مالی و ایجاد مشکلات قانونی شود. ویژگی‌های مهم حقوقی بارنامه عبارتند از:
- تمام اطلاعات مربوط به بار و شرایط حمل آن را با توجه به توافق طرفین، در سندی رسمی ثبت می‌کنند و در صورت بروز اختلاف بین آن‌ها، به عنوان مرجع از این سند استفاده خواهد شد.
- آنبورد (OnBoard) شدن بارنامه، نشان‌دهنده بارگیری کالا روی وسیله نقلیه است.
- بارنامه سند مالکیت کالا است و کسی که آن را در اختیار دارد، مالک کالا محسوب می‌شود.
- بارنامه قابل ظهرنویسی و انتقال است.
اگر کالایی که برای حمل‌ونقل، تحویل حمل‌کننده می‌شود و کاملا سالم باشد، بارنامه کلین (Clean) صادر خواهد شد. همچنین اگر روی بارنامه Freight Prepaid درج شده باشد، یعنی کرایه حمل در مبدا پرداخت شده است و Freight Payable at Destination به این معنا است که کرایه حمل باید در مقصد پرداخت شود.
انواع بارنامه
هر کدام از انواع حمل‌ونقل بار، بارنامه مخصوص به خود را دارند. انواع بارنامه عبارتند از:
- بارنامه هوایی: همان‌طور که از نام آن پیدا است، برای باربری هوایی صادر می‌شود و تاریخ پرواز، شماره پرواز، مهر پرواز و شماره بارنامه در آن به ثبت می‌رسد. این بارنامه در سه نسخه جداگانه برای حمل‌کننده، فرستنده و گیرنده بار صادر می‌شود.
- بارنامه دریایی: این بارنامه را شرکت کشتیرانی صادر کرده و مسئول کشتی (ناخدا یا نماینده او) آن را امضا خواهد کرد. این بارنامه دو نوع دارد؛ اگر روی آن Received For Shipment نوشته شده باشد، این یعنی بار توسط شرکت حمل دریافت شده و هنوز بارگیری نشده است. درج عبارت On Board روی بارنامه، بارگیری شدن آن توسط کشتی حمل‌کننده را تایید می‌کند.
- بارنامه سراسری (Through B/L): صدور این بارنامه به این معنا است که بار از مبدا تا مقصد، توسط چند نوع وسیله حمل‌ونقل مختلف، حمل خواهد شد.
- بارنامه راه‌آهن: این نوع بارنامه استثنائا غیرقابل انتقال است.
- بارنامه دربست (Charter B/L): اگر وسیله نقلیه مورد استفاده برای حمل بار، توسط حمل‌کننده اجاره شده باشد، بارنامه دربست صادر خواهد شد.
تفاوت بارنامه و راهنامه در چیست؟
قبل از پرداختن به تفاوت بارنامه و راهنامه، باید تفاوت حمل‌کننده (Carrier) و ارسال‌کننده (Forwarder) را درک کنیم.
- ارسال‌کننده: شخصی حقیقی یا حقوقی که در مقابل دریافت اجرت یا کارمزد، حمل کالا را برای انتقال از مبدا به مقصد برنامه‌ریزی می‌کند. این نقش معمولا توسط شرکت‌های حمل بار انجام می‌شود.
- حمل‌کننده: شخصی حقیقی یا حقوقی که در مقابل دریافت اجرت یا کارمزد، مسئولیت حمل کالا از مبدا تا مقصد را به عهده می‌گیرد.
بارنامه (Bill of Lading) سندی است که توسط ارسال‌کننده (Forwarder) یا همان شرکت باربری صادر می‌شود. این سند مالکیت صاحب بار را تایید کرده و ویژگی‌های بار را به‌طورکامل در خود دارد. بارنامه را می‌توان در ازای انتقال پول به نام شخص حقیقی یا حقوقی دیگری زد. در طرف مقابل، راهنامه (Way Bill) توسط حمل‌کننده (Carrier) بار صادر شده و به هیچ‌کس قابل انتقال نیست. این سند همراه بار به مقصد فرستاده می‌شود تا پس از تحویل کامل و سالم بار (با توجه به ویژگی‌های ذکر شده در بارنامه)، به عنوان رسید به راننده (حمل‌کننده) تحویل داده شود. راهنامه همچنین هیچ مالکیتی روی کالا را نشان نمی‌دهد. در شکل زیر انواع اسناد حمل را مشاهده می‌کنید.
کلام آخر
بارنامه و راهنامه، دو سند معتبر و مهم برای فعالان و ذی‌نفعان صنعت باربری (مثل رانندگان یا صاحبان بار) به حساب می‌آیند. در این دو سند، تمام توافقات انجام شده بین طرفین برای حمل بار و همچنین هزینه‌های توافق شده، به صورت رسمی ثبت و امضا می‌شوند. این یعنی خیال صاحب بار و گیرنده آن از مسئولیت‌پذیری راننده (حمل‌کننده) راحت است و هر گونه ادعایی، با توجه به این اسناد قابلیت پیگرد قانونی دارد. برای شناخت تفاوت بارنامه و راهنامه ابتدا به سوال راهنامه چیست و تعریف هر کدام پرداختیم و سپس آن‌ها را با هم مقایسه کردیم. امیدواریم این مقاله توانسته باشد سوالات شما در این زمینه را پاسخ دهد. نظرات و تجربیات مرتبط خود را از طریق بخش کامنت با ما در میان بگذارید.
منابع : mtsway ، irclearance