هزاران سال است که کشورها فراتر از مرزهای خود به مراودات تجاری با یکدیگر مشغول هستند. صادرات و واردات‌های بین‌المللی روزگاری با اسب و گاری و از طریق جاده ابریشم صورت می‌گرفت. اما در حال حاضر این فرایند شکل و شمایل متفاوتی به خود گرفته است. جاده‌ها در سراسر کشورها احداث شده‌اند و مسیر دسترسی برخلاف گذشته دیگر سخت و غیر قابل دسترس نیست. بلکه می‌توان از جاده‌های آسفالت متنوعی برای رسیدن به مقصد اقدام کرد. ماشین‌های سنگین باربری و ترانزیت هم جای خود را به اسب‌ها و گاری‌ها داده‌اند و با کمک آن‌ها کالاها با سرعت و دقت بیشتری جابه‌جا می‌شوند. حمل و نقل بین المللی جاده ای، به معنای حمل بار و کالا از کشوری به کشور دیگر و از طریق مسیرهای جاده‌ای و زمینی است. در این نوع حمل‌ونقل از ماشین‌های سنگین و ترانزیت استفاده می‌شود و نمی‌توان قطار را حمل و نقل بین المللی جاده ای دانست، هرچند که ریل‌های آن روی زمین باشد. در ادامه همراه باشید تا درباره حمل و نقل بین المللی جاده ای بیشتر به شما بگوییم.
چه بارها و کالاهایی را می‌توان به صورت بین‌المللی و از طریق جاده جابه‌جا کرد؟
در حمل و نقل بین المللی، قوانین دو کشور یعنی کشور مبدا (صادرکننده) و کشور مقصد (واردکننده) درگیر هستند. همچنین اگر کشور سومی هم در مسیر حمل‌ونقل قرار داشته باشد و راننده برای رسیدن به مقصد مجبور به گذر از آن باشد، قوانین این کشور هم در این فرایند تاثیرگذار خواهد بود.
هنگامی که بحث واردات و صادرات بین‌المللی است، باید به قوانین گمرکی کشورهای مبدا و مقصد نگاه کنیم. این قوانین در همه کشورها یکسان نیست و به همین دلیل نمی‌توان به صورت کلی اشاره کرد که چه کالاها و بارهایی را می‌توان به صورت بین‌المللی و از طریق جاده جابه‌جا کرد.
برای مثال بیش از ۲ هزار کالا در فهرست ممنوعه وارداتی ایران قرار دارند. گندم، غلات، تریاک، مشروبات الکی، روغن خوک و بسیاری موارد دیگر را نمی‌توان به ایران از طریق حمل و نقل بین المللی جاده ای یا هوایی و دریایی وارد کرد. برای صادرات از ایران هم فهرست ممنوعه‌ای وجود دارد.
این کالاهای ممنوعه صادراتی و وارداتی ممکن است نسبت به کشور تغییر کنند یا شرایط مختلف اقتصادی و اجتماعی روی آن‌ها تاثیربگذارد. برای مثال در حال حاضر به دلیل شیوع ویروس کرونا، صادرات دستگاه اکسیژن ساز، انواع فشارسنج، ساکشن و دیگر موارد از ایران به کشورهای دیگر ممنوع شده است تا کمبودی در مقابله با کرونا ایجاد نشود. فهرست کامل کالاهای ممنوعه صادراتی و وارداتی را می‌توانید از گمرک جمهوری اسلامی ایران بخوانید.
قوانین و شرایط حمل و نقل بین المللی جاده ای
حمل و نقل بین المللی کالا به معنای جابه‌جایی کالا از نقطه‌ای در داخل یک کشور به نقطه‌ای در داخل کشور دیگر بر اساس قوانین و مقررات حاکم است. حمل‌ونقل بین المللی جاده‌ای هم از طریق جاده‌ها و به صورت زمینی انجام می‌شود. همان‌طور که گفتیم، قوانین هر کشور با دیگری متفاوت بوده، اما بااین‌حال قوانین بین‌المللی مشخصی هم بر حمل‌ونقل بار وجود دارد. یکی از این قوانین، بارنامه است. در هر کشوری که باشید باید برای حمل و نقل بین المللی جاده ای خود بارنامه تهیه کنید. داشتن قرارداد حمل با صاحب بار، بیمه باربری و انجام تشریفات گمرکی دیگر قوانینی است که باید به آن توجه کنید.
گاهی پیش می‌آید که محموله‌ها به دلیل مشکوک بودن یا نداشتن مجوز در کشورهای دیگر بلوکه می‌شوند. برای جلوگیری از چنین مشکلی، تمامی کالاهای ترانزیت خارجی باید توسط سامانه های حمل و نقل کالا یا شرکت‌های سهامی حمل و نقل بین المللی که دارای مجوز فعالیت از وزارت راه و ترابری هستند، حمل و جابه‌جا شوند. بنابراین داشتن مجوز حمل یکی از مهم‌ترین نیازها برای صاحبان بار است. چرا که بدون صدور مجوز حمل، در مراحل ترخیص گمرکی و تحویل کالا به مشکل خواهید خورد.
البته کشورهایی که با یکدیگر روابط تجاری زیادی دارند، معمولا قراردادها و موافقت‌نامه‌هایی را میان خود منعقد می‌کنند تا مانع از کارهای اداری دست‌وپا گیر شوند و فرایند ترانزیت کالا را سرعت ببخشند. البته این موافقت‌نامه‌ها استثنائاتی هم دارد و همیشه نمی‌توان بدون مجوز برای ترانزیت کالا اقدام کرد.
در بعضی موارد هم ایران تنها کشور ثالث بوده و بار از نقطه‌ای مرزی وارد خاک کشور شده و از همان نقطه یا نقطه دیگری دوباره خارج می‌شود. در چنین شرایطی ایران مبدا یا مقصد برای ترانزیت کالا نیست. بنابراین کالاها و کانتینرهای حامل کالا که تحت عنوان ترانزیت خارجی از ایران گذر می‌کنند، جز واردات و صادرات قطعی محسوب نشده و از پرداخت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض معاف خواهند بود.
مقررات TIR هم از دیگر قوانین حمل و نقل بین المللی شناخته می‌شود که در کشور ثالث کاربرد دارد. به این معنا که کشور ثالث که تنها در مسیر ترانزیت کالا قرار دارد، تمامی اسناد و مهرهای شرکت‌های حمل و نقل بین المللی را معتبر شناخته و بر اساس آن اجازه ترانزیت را صادر می‌کند. البته همه کشورها برای اجرای این موافقت‌نامه یکدست نبوده و بعضی از آن سواستفاده می‌کنند.
آشنایی با شرکت‌های حمل و نقل بین المللی جاده ای
شرکت‌های بسیاری در حوزه حمل و نقل بین المللی جاده ای و ترانزیت کالا به ارایه خدمت می‌پردازند. شرکت‌های کاسپین آسیا، الیت آریا جم بازرگانی بدر اندیشان و بسیاری شرکت‌های دیگر در ایران به صاحبان بار برای ترانزیت خارجی کالاهای خود کمک می‌کنند. این شرکت‌ها نه تنها با تهیه راننده و ماشین مورد نیاز، بار را با دقت، امنیت و سرعت بیشتری از مبدا به مقصد می‌رسانند، بلکه بر قوانین و مقررات حمل و نقل بین المللی هم احاطه داشته و به درستی می‌توانند برای دریافت مجوزها اقدام کنند.
کلام آخر
فرقی نمی‌کند که صاحب بار باشید، راننده یا شرکت حمل‌ونقل داشته باشید، در هر صورت حمل و نقل بین المللی قوانین بسیاری دارد که باید آن‌ها را به درستی بشناسید و سپس بهترین روش حمل را برای خود انتخاب کنید. بدون شک حمل زمینی یا جاده‌ای از بهترین روش‌ها بوده که مزایای بسیاری دارد. هزینه کمتر و دسترسی به مناطقی که مسیرهای ریلی، هوایی یا دریایی ندارد از مهم‌ترین مزیت‌های حمل و نقل جاده ای (لینک شود به مقاله شماره ۵) به شمار می‌رود.
منابع : borna ، nadiaparsam