اگر تابه‌حال یک لیوان لبریز از آب را جابه‌جا کرده باشید، از سختی‌های حمل‌ونقل مایعات تا حدودی باخبرید. همان‌طور که جابه‌جا کردن یک لیوان آب از یک ظرف به مراتب سخت‌تر است، حمل‌ونقل بار مایع هم از بار جامد سخت‌تر خواهد بود. در قدیم برای جابه‌جایی انواع بار از یک سری ابزار محدود مثل کانتینر، کیسه یا بشکه استفاده می‌شد. استفاده از این ابزارها برای مایعات باعث به وجود آمدن ریسک نشتی و خطرات جانی و مالی بسیار بود. برای همین راه‌حلی به‌نام ایزوتانک برای حمل و نقل بار مایع معرفی شد. در این مقاله قصد داریم ایزوتانک را بهتر شناخته و برتری آن نسبت به روش‌های قدیمی حمل بار را درک کنیم.
مختصری از تاریخچه ایزوتانک
تا سال ۱۹۷۰ میلادی، تفاوتی بین حمل مایعات و جامدات وجود نداشت. در آن زمان تمام مایعات بی‌خطر و خطرناک با ابزارهای مشترکی مثل بشکه، کانتینر و کیسه جابه‌جا می‌شدند. این روش کار به‌هیچ‌وجه استاندارد، عقلانی و امن نبود. مهم‌ترین خطری که با استفاده از این ابزارهای جابه‌جایی حمل‌ونقل بار را تهدید می‌کرد، خطر نشتی بود. علاوه بر این مواد استفاده شده در تولید کیسه‌ها و بشکه‌ها قابل بازیافت نبوده و در درازمدت به محیط زیست آسیب می‌زدند.
فردی به نام باب فاسی در سال ۱۹۶۵ با علم به مشکلات بالا و در جهت رفع آن‌ها، اولین ایزوتانک را طراحی کرد. این ایزوتانک‌های اولیه مناسب حمل شدن در خطوط راه‌آهن بودند. این نسخه‌ی اولیه در سال ۱۹۷۰ توسط اندروز تبدیل به یک طرح نهایی و مناسب تولید شد و در نهایت اولین ایزوتانک با بدنه‌ای از فلز ضدخش و لایه محافظ زیر بدنه (متشکل از پلی‌ارتان و آلومینیوم) به تولید انبوه رسید. این اتفاق مانند یک انقلاب در زمینه جابه‌جایی مایعات، گازها و پودر (تمام موادی که امکان نشتی دارند) عمل کرد. چون که ایزوتانک‌ها هم ظرفیت نگهداری و جابه‌جایی مایعات (مخصوصا مایعات خطرناک) را بالا می‌بردند و هم تمام مراحل کار را در برابر خطرات پرشمار بیمه می‌کردند.
ایزوتانک چیست و چه کاربردی دارد؟
همان‌طور که گفتیم حمل‌ونقل مایعات با ریسک‌های مختلفی همراه است و نیاز به ابزارهای ویژه‌ای دارد. ایزوتانک در واقع یک مخزن است که با توجه ویژگی‌های فیزیکی تعیین شده توسط سازمان جهانی استاندارد (ISO) ساخته شده است. این مخزن یک قاب نگهدارنده داشته و کمترین خطر را برای حمل‌ونقل مایعات ساده یا خطرناک (مواد شیمیایی و اسیدی) به همراه دارد. در حال حاضر استفاده از ایزوتانک مناسب با ماده‌ای که در حال جابه‌جایی است یک الزام برای حمل‌ونقل جاده‌ای ، هوایی یا دریایی به حساب می‌آید. شاید بپرسید چرا تا این حد روی استفاده از آن تاکید می‌شود؟ در قسمت بعد برتری‌های ایزوتانک نسبت به شیوه‌های قدیمی جابه‌جایی مایعات را بررسی می‌کنیم.
مزایای استفاده از ایزوتانک
ایزوتانک‌ها به عنوان جایگزین ابزارهای کلاسیک مثل کانتینر و کیسه‌ها وارد عرصه حمل‌ونقل شدند. در این قسمت می‌خواهیم مزایای ایزوتانک نسبت به روش‌های قدیمی را بررسی کنیم.
- ایزوتانک‌ها تا ۷۰ درصد بیشتر از حمل‌کننده‌های کلاسیک (مثل کانتینرها) ظرفیت برای حمل مایعات دارند.
- ایزوتانک‌ها امکان پارگی یا نشتی ندارند. در گذشته گاهی برای حمل مایعات از کیسه استفاده می‌شد که نه تنها در زمان حمل ریسک پارگی و نشتی دارد، بلکه به محیط زیست هم آسیب می‌زند (قابل بازیافت نیست).
- با استفاده از ایزوتانک هزینه حمل‌ونقل مایعات کاهش قابل توجهی خواهد داشت. علاوه‌براین، مراحل سوار کردن، حمل و دریافت بار با سرعت و امنیت بهتری انجام خواهند شد.
- چرخه عمر ایزوتانک به مراتب بیشتر از مواردی مثل بشکه و کیسه است. ایزوتانک‌ها را می‌توان بعد از بارها استفاده در بازار با قیمت قابل توجهی فروخت.
انواع ایزوتانک و حمل و نقل بار مایع
- Swap Body Tank: در این ایزوتانک‌ها، تانک از قابش بزرگتر است. این ایزوتانک معمولا بین ۷ تا ۶/۷ متر طول دارد.
- Food-Grade Tank: این نوع از ایزوتانک مخصوص حمل موادغذایی (فاسدشدنی) است.
- Reefer Tank: مخزن این ایزوتانک مثل یخچال عمل می‌کند و قابلیت سردکنندگی دارد.
- Gas Tank: در این ایزوتانک مخزن به امکانات لازم برای حمل‌ونقل گاز مجهز است.
- Silo Tank: ساختار این‌ها شبیه سیلوهای گندم قدیمی بوده و برای همین مناسب جابه‌جایی غلات و پودرها هستند.
- T1 ISO Tank Container: ایزوتانک‌های استاندارد برای حمل‌ونقل مایعات سبک (بی‌خطر)
- T4 ISO Tank Container: ایزوتانک‌های استاندارد برای حمل روغن‌های بی‌خطر (خوراکی یا غیرخوراکی)
- T11 ISO Tank Container: ایزوتانک‌های استاندارد برای حمل مواد شیمیایی بی‌خطر
- T14 ISO Tank Container: ایزوتانک‌های استاندارد برای حمل مواد شیمیایی خطرناک و اسیدها
- T50 ISO Tank Container: ایزوتانک‌های استاندارد برای حمل LPG و گاز آمونیا
- T75 ISO Tank Container: ایزوتانک‌های استاندارد برای حمل مایعاتی که لازم است در دمای خیلی پایین نگه‌داشته شوند.
- Swap Tank Container: ایزوتانک‌های مناسب برای حمل محموله‌هایی با وزن ۲۶ هزار تا ۳۲ هزار تن.
- Rubber Lined ISO Tank Container: این ایزوتانک‌ها مناسب حمل موادشیمایی با پایه اسید هستند.
کلام آخر
بخش قابل توجهی از صنعت حمل بار به جابه‌جایی مایعات مربوط می‌شود. مواد مایع در زمان جابه‌جایی ممکن است با مشکل نشتی مواجه شده و خطرات بسیاری را برای راننده، کارگران یا صاحب بار به وجود بیاورند. این مسئله همواره چالش پیش روی فعالان حوزه حمل‌ونقل بود تا اینکه در سال ۱۹۷۰ با عرضه اولین ایزوتانک به بازار، این مشکل برای همیشه حل شد. ایزوتانک یعنی یک مخزن (تانک) که توسط سازمان جهانی استاندارد (ایزو) برای حمل بار مایع تایید شده است. ورود ایزوتانک به این صنعت باعث شد انقلابی در زمینه جابه‌جایی مایعات، گازها و پودرها به وجود بیاید. در حال حاضر جابه‌جایی مایعات سمی و خطرناک بدون استفاده از ایزوتانک تقریبا غیرممکن به‌نظر می‌رسد. ایزوتانک انواعی دارد که هر کدام برای نوع و حجم مشخصی از مواد قابل استفاده‌اند. در این مقاله سعی کردیم علاوه بر معرفی ایزوتانک و بیان مزایای استفاده از آن، انواع ایزوتانک را هم به شما معرفی کنیم.
منبع : valueshipr