72حمل و نقل جاده‌ای نقش مهمی در پیشرفت اقتصاد کشورها دارد و یکی از اساسی‌ترین روش‌های جابجایی کالا در ایران است. انتقال بار عموما توسط شرکت‌های باربری انجام می‌شود. میزان هزینه‌های حمل و نقل بار از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای، همواره موضوع مورد بحث و حاشیه‌ساز برای راننده‌ها و شرکت‌های باربری بوده است. در سال‌های اخیر شاهد اعتصاب و نارضایتی رانندگان نسبت به پایین بودن دستمزدهای دریافتی و عدم شفافیت در نحوه محاسبه کرایه‌ها بودیم. به همین دلیل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای فرمول محاسبه کرایه تن بر کیلومتر را به عنوان راه‌حلی جایگزین ارائه کرد. در ادامه‌ی مقاله همراه ما باشید تا در مورد نحوه‌ی محاسبه فرمول تن بر کیلومتر و عوامل موثر بر آن بیشتر به شما بگوییم.
تن بر کیلومتر چیست و چرا از آن برای تعیین کرایه حمل بار استفاده می‌شود؟
تن بر کیلومتر یا تن کیلومتر، به معنای محاسبه‌ی هزینه‌های حمل و نقل یک تن بار به ازای یک کیلومتر مسیر با احتساب کلیه عوامل تاثیرگذار در کرایه‌ی جابه‌جایی است.
کشورهای پیشرفته دنیا برای هوشمندسازی محاسبه نرخ حمل بار از روش‌هایی مانند فرمول تن بر کیلومتر استفاده می‌کنند. این روش سال‌هاست که در حال اجرا بوده و نتایج خوبی داشته است. تا سال ۱۳۹۷ تعیین هزینه‌ی حمل بار در ایران عموما به صورت توافقی و مناقصه‌ای انجام می‌شد و همین موضوع عامل اصلی نارضایتی رانندگان بود.
چراکه تقریبا ۷۰ درصد کرایه‌ی جابه‌جایی کالاها متعلق به شرکت‌های باربری بود و درصد کمی از آن به راننده‌ها داده می‌شد. نبود سیستمی علمی و شفاف برای محاسبه کرایه‌ها، فرصت‌هایی را هم برای دلالان و سودجویان فراهم کرده بود. برای رفع نارضایتی رانندگان و نیاز به یک سیستم شفاف برای قیمت‌گذاری حمل بار، طرح فرمول تن کیلومتر برای حل این مشکلات ارائه شد. اجرای این طرح با هدف افزایش دستمزد رانندگان کامیون‌ها تا حدود ۲ تا ۳ برابر کرایه‌های قبلی انجام شد. محاسبه تن بر کیلومتر به صورت هوشمند از طریق سامانه‌هایی مانند «ستاک» انجام می‌شود. اجرای پروژه فرمول تن بر کیلومتر باعث می‌شود تمام مسیرهای حمل بار از یک قاعده تبعیت کنند. دیگر مزایای اجرای این طرح شامل:
- تعیین سود و درآمد خالص کامیونداران
- شفافیت در معاملات شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان
- ثبات نسبی در ایجاد تورم
- بازاریابی منطقی و اقتصادی شرکت‌های باربری
- تعیین نرخ‌های عادلانه حمل بار
بر اساس تعریف تن کیلومتر، رابطه مستقیمی بین شاخص‌های مسافت، وزن بار و کرایه‌ی حمل بار وجود دارد. پس اگر هر یک از این دو شاخص افزایش یابد به تناسب آن‌ها کرایه‌ی حمل بار هم افزایش می‌یابد. بنابراین، اینطور که به نظر می‌رسد رانندگان برای دریافت سود بالاتر، باید به دنبال بارهای سنگین‌تر در مسافت‌های طولانی‌تر باشند. اما در محاسبه‌ی این فرمول پارامترهای دیگری هم دخیل است که بر میزان سود رانندگان اثر خواهد گذاشت. در ادامه در این مورد بیشتر توضیح خواهیم داد.
فرمول محاسبه کرایه تن بر کیلومتر
فرمول تن بر کیلومتر به این صورت محاسبه می‌شود:
کرایه حمل: مسافت پیموده شده * وزن بار * کرایه پایه یک تن بر یک کیلومتر * ضریب مسئولیت بر اساس ارزش کالا و خطر حمل یا بزرگتر بودن بار نسبت به حالت استاندارد
این فرمول استانداردی است که در کشورهای اروپایی و آمریکا هم استفاده می‌شود. ولی در حال حاضر ضریب مسئولیت و ضریب حمل مواد خطرناک در ایران رعایت نمی‌شود. علاوه بر این، محاسبه کرایه‌ی پایه تن کیلومتر برای تمام کلاس‌های کامیونی و انواع مختلف بارگیر یکسان نیست. بنابراین، برای هر نوع بارگیر و کلاس تن کیلومتر و عدد پایه اختصاصی تعیین می‌شود.
پارامترهای موثر بر کرایه تن کیلومتر
دو پارامتر وزن محموله و طول مسیر، از مهم‌ترین پارامترهای فرمول تن بر کیلومتر هستند. اما شاخص‌هایی مانند سوخت مصرفی، روغن مصرفی، بیمه، تعمیرات، لاستیک، استهلاک خودرو و نیروی انسانی (حقوق راننده و شاگرد راننده) هم در تعیین میزان سود نهایی حمل بار نقش دارند.
هزینه‌ها در محاسبه فرمول تن بر کیلومتر به دو بخش ثابت (بیمه، عوارض سالانه‌ی خودرو و نیروی انسانی) و متغیر (تعمیر و نگهداری، لاستیک و سوخت) تقسیم می‌شوند. برای هزینه‌های هر پارامتر یک قیمت ثابت در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال برای پارامتر سوخت، با توجه به میزان سوخت مصرفی برای جابه‌جایی یک تن بار در یک کیلومتر، یک حد متوسط برای سوخت در نظر گرفته شده است. به طور کلی محاسبه‌ی سود و هزینه‌ی حمل بار طبق جدول زیر به این پارامترها بستگی دارد.
منبع : yjc
دیدگاهتان را بنویسید